ΡΙΖΩΜΑΤΑ
ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΥΣ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ MEDICUM 1997

Πρόλογος

ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

    Αν δεχτούμε τον Ησίοδο (Έργα και Ημέραι, 109-115), η χρυσή γενιά των λιγόζωων ανθρώπων ζούσε απαλλαγμένη από κάθε νόσο, συμμετείχε δηλαδή στη ζωή των Θεών. Στις αρχές του αιώνα μας ο Freud μίλησε ως γνωστόν για τον χαμένο παράδεισο της ανθρωπότητας, εννοώντας φυσικά τη ζωή όλων μας μέσα στους λειμώνες της παιδικής ευδαιμονίας. Αλλά και ο Rousseau από τη μεριά του έψεγε τον πολιτισμό, που τον θεωρούσε πηγή δυστυχίας. Για να γυρίσουμε στο βοιωτό πρωτοποιητή, οι άνθρωποι ζούσαν καθώς θεοί με απείραχτο το σώμα τους όπως και την ψυχή τους· μήτε τα μαύρα γηρατειά τους βρίσκανε, γιατί ζούσαν σε αιώνια νεότητα.

   Ιδού, λοιπόν, πώς άρχισαν οι αρρώστιες να κυριαρχούν στη γή, αλλά και πώς πρωτοσημειώθηκε η προσπάθεια του ανθρώπου να βγει νικητής στον άνισο αγώνα του με τις νόσους, έναν αγώνα πολυμέτωπο και μακρόβιο που κρατάει όσο και η πορεία του ανθρώπου στη γη. Αυτός που θα μελετήσει την πάλη του ανθρώπου με τις νόσους θα αισθανθεί συγκίνηση, καθώς θα διαπιστώσει πως από τότε που οργανώνονταν η Ιπποκρατική Συλλογή εμφανίζονταν οι ίδιες με την εποχή μας νόσοι. Ο Ιπποκράτης, λόγου χάρη, μιλάει για καρκίνο ή καρκίνωμα, εννοώντας προφανώς τη φοβερή αρρώστια που και σήμερα παραμένει ανίατη. Συναντάει, επίσης, ο σύγχρονος μελετητής της Ιπποκρατικής Συλλογής ονόματα άλλων όρων όπως αρθρίτις, οφθαλμία, ύδρωψ, απεψία, ισχιάς (ισχιαλγία), φθίσις, αποπληξία, ερυσίπελας ή ειλεός κ.τ.λ. Σε ένα μεγάλο βαθμό η Ιπποκρατική Συλλογή είναι και σήμερα έγκυρη βιβλιογραφική πρωτοπηγή, όχι μόνο για τους Έλληνες, τους απευθείας απογόνους του Ιπποκράτη και συγκληρονόμους της παρακαταθήκης του, αλλά και για τον ανώνυμο άνθρωπο, κάθε πλάτους και μήκους της οικουμένης. Από την Ιπποκρατική Συλλογή μάλιστα πληροφορούμαστε ότι στον αγώνα δρόμου για την περιφρούρηση της υγείας δεν συμμετείχαν μόνο γιατροί αλλά και μελετητές από κάθε πτυχή του επιστητού. Υπήρχε δηλαδή μια αμφικτιονία, όπως λέμε συχνά, των επιστημών. Η Ιατρική συνεργαζόταν με τη Φυσική όπως και με άλλες όμορες επιστήμες. Μήπως ο Εμπεδοκλής, ο εφευρέτης των τεσσάρων στοιχείων ή ριζωμάτων, δε συνένωνε το φιλόσοφο με το γιατρό; Θαυμάζουμε, άλλωστε, τις ιατρικές γνώσεις του Ομήρου, όπως εμφανίζονται στα δύο έπη του. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε για τον Ησίοδο, τους μετέπειτα λυρικούς καθώς και για τους τραγικούς ποιητές.

    Μήπως ο Όμηρος δεν είναι ταυτόχρονα ψυχολόγος και γιατρός του σώματος και της ψυχής, όταν γράφει για τον πολύπλαγκτο Οδυσσέα, ότι αισθάνθηκε όταν πρωτοαντίκρισε την παράκτια χώρα της Σχερίας, σαν ένα παιδί που μαθαίνει ότι αναρρωνύει ο ετοιμοθάνατος πατέρας του;

    Αλλά όχι μόνο στο Corpus Hippocraticum, μα και σε άλλες πηγές όπως στα έργα του Αρεταίου, του Κέλσου, του Ρούφου, του Γαληνού και άλλων γιατρών συναντούμε πληροφορίες συνεργασίας της Ιατρικής με άλλες όμορες και αγχίμολες επιστήμες. Βέβαια, αργότερα, οι επιμέρους έρευνες έγιναν μονόδρομες και μονότροπες, κάποτε, ειδικεύσεις. Φτάσαμε δηλαδή σε ένα είδος ναρκισσισμού και μοναξιάς των επιμέρους επιστημών.

   Ευτυχώς, όμως, που από τα μέσα του αιώνα μας και εντεύθεν οι επιμέρους έρευνες βγήκαν από το όρυγμα της μοναξιάς τους και αναζητούν τρόπους δημιουργικής συναίρεσης του έργου τους. Έχουμε δηλαδή, όπως λέμε, μια διαπίδυση ή όσμωση επιστημών, αυτό που ονομάσαμε παραπάνω αμφικτιονία και πρωτοφανερώθηκε στο ιερό των Δελφών.

    Η παρούσα εργασία του φίλου ψυχιάτρου και ομοιοπαθητικού Γιώργου Λουκά αποβλέπει στον πληθυντικό των επιστημών, αποστέργοντας κάθε μονιστική εμμονή. Συνάμα ο συγγραφέας της παραπάνω εργασίας, ο οποίος είναι από τα πιο ανοιχτά, φιλέρευνα και πολυπράγμονα άτομα που συνδιακονούν την επιστήμη τους στον ακριτικό Έβρο, διακρίνεται από μια στάση ευλάβειας απέναντι στα ιερά ταμεία της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Δεν ερανίζεται περιπτωσιακά από τον αρχαίο αμύθητο αμητό, αλλά ρωτά, απορεί, αναζητεί και βρίσκει τρόπους εκταμίευσης σπαραγμάτων από την πανάρχαια κληρονομιά μας, με τα οποία διακοσμεί τη σκέψη του. Εργάζεται όχι μόνο διαχρονικά αλλά και συγχρονικά, αντλώντας από τον αρχαίο θησαυρό και προβαίνοντας σε γόνιμο συγκερασμό των αρχαίων αντλημάτων με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα.

    Χαίρομαι, λοιπόν, που τον συνάντησα, όπως χαίρομαι, γιατί μας συνδέει κοινότητα ιδεών και αντιλήψεων.

    “…Είναι σκόπιμο να αναφερθούμε λίγο στο παρελθόν, στην διαδικασία γένεσης της συγκεκριμένης εργασίας για να γίνουν περισσότερο κατανοητές οι έννοιες που θα συγκρίνουμε. Η ενοποιός θεωρία της ιδιοσυστασίας είναι μια θεωρία που διατυπώθηκε, το 1994 και εμπλουτίζεται συνεχώς από τότε μέχρι και σήμερα. Η αρχική παρατήρηση ξεκίνησε γύρω στο 1990 όταν συσχετίστηκε ο αριθμός των καθηλώσεων κατά την ψυχαναλυτική θεωρία και ο αριθμός των μιασμάτων που περιέγραψε ο Χάνεμαν. Στην συνέχεια αναγνωρίστηκε ότι αυτό που αποκαλούσαν οι ψυχαναλυτές “πρωκτικό” χαρακτήρα αντιστοιχούσε στον “συκωτικό” τύπο του Χάνεμαν. Ύστερα συσχετίστηκε το “φυματινικό” με την καθήλωση στο οιδιπόδειο και το συφιλιδικό μίασμα με την “στοματική” καθήλωση. Το ψωρικό μίασμα συσχετίστηκε με την διαδικασία της απώθησης και του περιορισμού της συνειδητότητας. Στην συνέχεια μελετήθηκαν κλινικά και έτσι η πρώτη μορφή αυτής της θεωρίας είχε αρχίσει να παίρνει μορφή, που στην ουσία ήταν ένα πάντρεμα μεταξύ ψυχαναλυτικής θεώρησης και ομοιοπαθητικής. Ήδη όμως άρχισαν προσπάθειες να γίνουν συσχετίσεις μεταξύ αυτών και άλλων συστημάτων. Η επόμενη συσχέτιση έγινε με τους τρεις τύπους νόσων του Παράκελσου, οι νόσοι του θείου αντιστοιχούν στον ψωρικό τύπο, οι νόσοι του άλατος στον συκωτικό τύπο και οι νόσοι του υδράργυρου στον συφιλιδικό τύπο· το γιατί συσχετίστηκαν έτσι ένας ομοιοπαθητικός πολύ εύκολα το καταλαβαίνει αφού σύμφωνα με την διδασκαλία του Χάνεμαν το θείο είναι ο βασιλιάς των αντιψωρικών φαρμάκων και ο υδράργυρος των αντισυφιλιδικών.

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ